آسیب شناسی معماری ایرانی
مجتبی تمجیدی مهندس معماری
هنر معماری ایران از آغاز تا به امروز بنا به ضرورتهای اقلیمی، محلی، فرهنگی، تکنیکی و حتی ضرورتهای اقتصادی در هر منطقه دستخوش تغییر و تحولات بسیاری شده و همین امر باعث شده تا ما شاهد شکل گرفتن سبکهای معماری در مناطق مختلف ایران باشیم. این تغییر و تحولات با گذر زمان برخی از ارزشهای خود را از دست داد؛ به طوری که طراحی زیبا، باوقار و هماهنگ با هر اقلیم معماری سنتی را تبدیل به معماری با ماهیت تجملگرایی کرده است.
معماری باید متاثر از مسائل فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و همچنین تکنولوژی باشد. تکنولوژی و مصالح مدرن امروزی این امکان را به ما میدهد تا در هر شرایط آب و هوایی، سازههای قوی و به روز داشته باشیم.
طراحی فضا در معماری سنتی به گونهای بود که در آن حریم افراد حفظ میشد، اما امروزه به دلیل مسائل اقتصادی و ضعف نظام آموزشی در معماری به این موضوع توجه نمیشود. نقشه خانههای امروزی به گونهای است که ورودی آپارتمان به سالن باز میشود و تا انتهای خانه در معرض دید قرار میگیرد، در معماری سنتی حریم افراد حفظ میشد و مردم احساس امنیت بیشتری میکردند چرا که در ورودی ساختمان هیچ دیدی به درون آن وجود نداشت و حریم افراد در منزلشان حفظ میشد.
بازار ساخت و ساز دست سرمایه گذار است نه طراح و معمار؛ همچنین افزایش قیمتها و مقرون به صرفه بودن طرحهای امروزی از جمله عواملی است که باعث تغییر سبک معماری شده است.
لذا برای رسیدن به الگوی مناسب می بایست مبنای صدور پروانه ساختمانی در شهرداری طرح تفصیلی می باشد بر اساس طرح تفصیلی اراضی کاربری های مختلفی دارند که ساختمانهای احداثی باید در موقع استفاده همان کاربری طرح تفصیلی را داشته باشند. دسته بندی کاربری بر اساس ضوابط طرح تفصیلی به صورت مسکونی، تجاری، خدماتی می باشد، که کاربری مسکونی خود شامل مسکونی متداول شهری، مسکونی باغ شهری و باغ تثبیت شده است و کاربری تجاری شامل تجاری در مقیاس شهری و محله می باشد و کاربری خدماتی هم شامل فضای سبز بهداشتی و درمانی، آموزشی، آموزش عالی، فرهنگی، مذهبی، حمل و نقل، تجهیزات شهری، صنعتی و... است. کنترل کیفیت از مباحث مهمی است که به صورت مشترک توسط نظام مهندسی، مهندسان ناظر و شهرداری باید انجام شود. با توجه به قانون نظام مهندسی و واگذاری خدمات نظارت - طراحی و اجرا به مهندسان دارای پروانه اشتغال این مهم بیشتر توسط مهندسان انجام می شود. ضمن اینکه کنترل مضاعف توسط نظام مهندسی و مسکن شهرسازی و شهرداری در این مبحث خیلی مهم است و برابر مبحث دوم مقررات ملی ساختمان و برنامه پنجم توسعه شهرداری مکلف به اخذ بیمه تضمین کیفیت از ساختمانهای احداثی از شرکتهای بیمه تخصصی قبل از صدور پایانکار است.