هنر ایرانی در طلا، میراثی که جاودان مانده است

در شرایط متلاطم بازار طلا و ارز، اگر رئیس بانک مرکزی کشور بودید، چه اقداماتی انجام می‌دادید؟

کارشناسان اقتصادی معتقدند نوسانات بازار طلا در ایران از دو بخش داخلی و بین‌المللی تأثیر می‌پذیرد. بخش خارجی این نوسانات عمدتاً ناشی از تغییرات قیمت جهانی اونس طلاست که تحت تأثیر سیاست‌های اقتصادی و مالی جهان قرار دارد و کنترل آن از حیطه اقتصاد داخلی خارج است. با این حال، بخش داخلی که وابستگی مستقیم به نرخ ارز و شرایط اقتصادی کشور دارد، کاملاً قابل مدیریت است.

به باور تحلیلگران، بانک مرکزی می‌تواند با برگزاری حراج‌های هدفمند و منظم ارز، آن هم با نرخ‌های واقعی و در دسترس، نقش مؤثری در ایجاد تعادل و ثبات در بازار ایفا کند. تجربه نشان داده است هرگاه بانک مرکزی با سیاست‌گذاری هوشمندانه و مداخله به‌موقع وارد بازار شده، توانسته است از شکل‌گیری نوسانات هیجانی در قیمت طلا و ارز جلوگیری کند.

از سوی دیگر، رونق تولید داخلی و فعال‌سازی پروژه‌های عمرانی، یکی از عوامل کلیدی در کاهش جذابیت بازار‌های غیرمولد مانند طلا و ارز به شمار می‌رود. با حرکت سرمایه‌های سرگردان به سمت تولید و اشتغال، تمایل به سرمایه‌گذاری در بازار طلا کاهش یافته و به‌تبع آن، ثبات بیشتری در قیمت‌ها ایجاد می‌شود.

در نهایت، توسعه صادرات مصنوعات طلا و جواهر نیز می‌تواند به‌عنوان یکی از راهکار‌های اساسی در کنترل بازار مورد توجه قرار گیرد. فعال‌سازی ظرفیت‌های صادراتی در این بخش، ضمن حمایت از تولیدکنندگان داخلی، به بازگشت ارز به کشور و برقراری توازن ارزی کمک خواهد کرد.

از دیدگاه شما، اهمیت صنف طلافروشان در اقتصاد و فرهنگ ایران چیست؟

صنف طلا به‌عنوان یکی از قدیمی‌ترین و اصیل‌ترین اصناف کشور، همواره جایگاهی ویژه در عرصه‌های اقتصادی و فرهنگی ایران داشته است.

از منظر فرهنگی، طراحی و ساخت زیورآلات طلا در هر کشور، بازتابی از هویت، هنر و اصالت آن ملت به شمار می‌رود. طرح‌های سنتی ایرانی در مصنوعات طلا، نمادی از تمدن کهن و ذوق هنرمندان این سرزمین است که در گذر زمان همچنان جلوه‌گر مانده‌اند.

از بعد اقتصادی نیز طلا همواره پشتوانه‌ای مطمئن برای ارزش پول ملی و سرمایه‌ی مردم محسوب می‌شود. در سطح بین‌المللی نیز ذخایر طلای کشور‌ها ـ از بانک‌های معتبر سوئیس گرفته تا اقتصاد‌های نوظهور ـ شاخصی از قدرت و ثبات اقتصادی آنها به شمار می‌رود.

در سال‌های اخیر، هم‌زمان با افزایش قابل‌توجه قیمت جهانی طلا، نقش این صنف در اقتصاد کشور پررنگ‌تر شده است. کارشناسان معتقدند در صورت مدیریت صحیح بازار و حمایت از تولید داخلی، صنعت طلا می‌تواند نه‌تنها به‌عنوان یک کالای زینتی، بلکه به‌عنوان فرصتی بزرگ برای سرمایه‌گذاری سالم، اشتغال‌زایی و توسعه اقتصادی مورد توجه قرار گیرد.

در حال حاضر، صنف شما با چه معضلات و چالش‌هایی روبه‌روست؟

یکی از مهم‌ترین مشکلات صنعت طلا در کشور، کمبود حمایت از تولیدکنندگان داخلی است. با وجود توانمندی بالای فعالان این حوزه در تولید مصنوعات طلا، موانع ارزی و گمرکی در مسیر واردات دستگاه‌های پیشرفته طلاسازی مانع توسعه و به‌روزرسانی فناوری تولید شده است. در صورت اختصاص تسهیلات بانکی با نرخ مناسب و ارز ترجیحی از سوی دولت، امکان واردات دستگاه‌های مدرن ایتالیایی یا حتی بومی‌سازی فناوری‌های روز دنیا در داخل کشور فراهم خواهد شد.

چالش دیگر، فعالیت کارگاه‌های غیرمجاز و عرضه‌ی طلا‌های فاقد اصالت است؛ موضوعی که موجب بی‌اعتمادی در بازار و آسیب به جایگاه تولیدکنندگان رسمی می‌شود.

همچنین در سال‌های اخیر فعالیت برخی پلتفرم‌های آنلاین فروش طلا بدون پشتوانه واقعی، موجب بی‌نظمی در بازار شده بود. هرچند با اتخاذ برخی محدودیت‌ها از سوی نهاد‌های نظارتی، این روند تا حدی کنترل شده است، اما ضرورت نظارت دقیق‌تر بر این فضا همچنان احساس می‌شود.

در مجموع، در صورت تقویت حمایت از تولید داخلی و تشدید نظارت بر اصالت کالاها، می‌توان انتظار داشت که بازار طلا شفاف‌تر، منظم‌تر و قابل اعتمادتر از گذشته عمل کند.

شما در خارج از کشور نیز فعالیت دارید. تفاوت طلا و جواهر ایران با کشور‌های دیگر در چیست؟

ما در دبی نیز دارای شعبه‌ای فعال هستیم. نکته قابل توجه این است که در بسیاری از کشور‌های جهان، طلا از شمش‌های استاندارد بین‌المللی تولید می‌شود و در نتیجه از نظر کیفیت، تفاوت چندانی میان کشور‌ها وجود ندارد. در ایران نیز سطح کیفی تولید بسیار بالا است، اما به دلیل افزایش اجرت ساخت، برخی از مشتریان به سمت خرید طلا‌های کارکرده یا حتی مصنوعات غیراستاندارد سوق یافته‌اند؛ موضوعی که در نهایت به زیان مصرف‌کننده تمام می‌شود.

یکی از راهکار‌های پیشنهادی برای ایجاد تعادل در قیمت‌ها، تغییر عیار طلا‌های زینتی از ۱۸ به ۱۴ عیار است. در کشور‌های پیشرفته‌ای مانند آمریکا، بسیاری از کشور‌های اروپایی و همچنین ترکیه، عمده مصنوعات طلا با عیار ۱۴ عرضه می‌شوند. اجرای این استاندارد در ایران می‌تواند موجب کاهش قیمت نهایی محصولات، افزایش قدرت خرید مردم و رونق دوباره صنعت طلا و جواهر کشور شود.

طبیعتاً طلای ۱۸ یا ۲۴ عیار همچنان می‌تواند به‌عنوان گزینه‌ای مناسب برای سرمایه‌گذاری باقی بماند، اما برای استفاده زینتی و روزمره، کاهش عیار به ۱۴ واحد، اقدامی منطقی و مؤثر در جهت تعادل بازار و حمایت از تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان خواهد بود.

به نظر شما صنعت طلا و جواهر چقدر می‌تواند در اشتغال‌زایی و کارآفرینی مؤثر باشد؟

ایران سرزمینی غنی از منابع معدنی است؛ از طلا و نقره گرفته تا گوهرسنگ‌های ارزشمندی، چون فیروزه نیشابور و عقیق خراسان. این ظرفیت عظیم در استان‌هایی مانند اردبیل، سیستان و بلوچستان و خراسان پراکنده است و در صورت فعال‌سازی می‌تواند هزاران فرصت شغلی مستقیم و غیرمستقیم ایجاد کند.

در همین راستا، به‌تازگی با تلاش‌های دکتر هومن زنگنه، نخستین پایانه خصوصی گوهرسنگ‌ها و فلزات گران‌بها در کشور راه‌اندازی شده است؛ اقدامی که می‌تواند تحولی اساسی در حوزه فرآوری و صادرات سنگ‌های قیمتی رقم بزند.

به گفته کارشناسان، بسیاری از سنگ‌های قیمتی ایران در حال حاضر به‌صورت خام صادر می‌شوند و پس از فرآوری در کشور‌هایی مانند ترکیه و هند، با برند همان کشور‌ها وارد بازار جهانی می‌شوند. راه‌اندازی چنین پایانه‌هایی می‌تواند با تکمیل زنجیره ارزش در داخل کشور، ضمن جلوگیری از خام‌فروشی، موجب افزایش ارزش افزوده، اشتغال‌زایی گسترده و ارزآوری چشمگیر برای اقتصاد ملی شود.

بدون تردید، سرمایه‌گذاری در حوزه گوهرسنگ‌ها و فلزات گران‌بها، نه‌تنها فرصتی اقتصادی، بلکه گامی مؤثر در جهت احیای هنر و صنعت دیرینه جواهرسازی ایران است.

در پایان، نقش رسانه‌ها و فضای مجازی را در حمایت از صنف طلافروشان چگونه ارزیابی می‌کنید؟

رسانه‌ها، اعم از مطبوعات، خبرگزاری‌ها و شبکه‌های اجتماعی، نقشی تعیین‌کننده در آگاهی‌رسانی و حمایت از صنف طلا ایفا می‌کنند. در شرایط کنونی، بسیاری از مردم به دلیل کمبود زمان و مشغله‌های روزمره، از دانش تخصصی لازم در زمینه‌ی خرید و فروش طلا برخوردار نیستند. این ناآگاهی گاه موجب بروز اشتباهاتی در خرید می‌شود؛ برای مثال، برخی افراد به‌دلیل ناآشنایی با ویژگی‌های فنی، ممکن است طلای آب‌شده یا حتی نقره را به جای طلا خریداری کنند.

در چنین فضایی، نقش رسانه‌ها در تولید محتوای آموزشی و تخصصی بیش از پیش اهمیت می‌یابد. انتشار مطالبی در زمینه‌ی شناخت انواع طلا، عیار، اجرت ساخت، و روش‌های تشخیص اصالت، می‌تواند سطح آگاهی عمومی را افزایش داده و به شفافیت بازار کمک کند.

اطلاع‌رسانی دقیق و مستمر نه تنها به سود خریداران است، بلکه منافع فروشندگان و تولیدکنندگان را نیز تأمین می‌کند. رسانه‌ها با معرفی واحد‌های صنفی معتبر، نمایش طرح‌های بومی و ترویج فرهنگ خرید آگاهانه، می‌توانند به رونق بازار و افزایش اعتماد عمومی نسبت به صنف طلا یاری رسانند.