احسان میراب زاده، کارشناسی ارشد برنامه ریزی توسعه جهانگردی مجتمع گردشگری هزار افسان:

🔴 بخش اول: مشکلات و چالش‌های بهره برداری از تأسیسات گردشگری

۱. مشکلات اقتصادی و سرمایه‌گذاری
• افزایش هزینه‌های انرژی و مالیات و مانع¬تراشی دستگاه¬های دولتی در اجرای قوانین و مقررات: امسال، هزینه‌های تأمین انرژی (برق، گاز، آب) در تأسیسات گردشگری افزایش چشم-گیری داشته است و متأسفانه ادارات دولتی مرتبط با مالیات و انرژی (برق، آب و گاز) بی¬توجه به قوانین بالادستی و مصوبات هیأت وزیران در جهت حمایت از صنعت گردشگری، در اعمال تعرفه¬های گردشگری که حق مکتسبه¬ی تأسیسات گردشگری نیز محسوب می¬شود مانع¬تراشی می¬کنند.
• مشکلات تأمین سرمایه و تسهیلات بانکی: بسیاری از فعالان صنعت گردشگری، دسترسی محدودی به وام‌های کم‌بهره برای راه¬اندازی، توسعه و تجهیز دارند.
• ریسک‌های اقتصادی و نوسانات نرخ ارز: تأسیسات گردشگری، وابسته به واردات تجهیزات و امکانات برای بهره¬برداری مطلوب هستند که به دلیل افزایش نرخ ارز و نیز به دلیل تحریم¬های بین¬المللی، دچار چالش هستند.
۲. مشکلات زیرساختی و فنی
• فرسودگی تأسیسات گردشگری: هتل‌ها، مجتمع¬های گردشگری، محوطه¬های گردشگری و سایر تأسیسات گردشگری اعم از اقامتی و تفریحی دائماً نیاز به نوسازی دارند. افزایش نرخ ارز، کاهش گردشگر بین¬المللی در اثر ایران¬هراسی و تحریم¬هایی بین¬المللی، کاهش قدرت خرید گردشگر داخلی به دلیل تورم و کاهش ارزش پول ملی، عدم امکان خرید مستقیم و بدون واسطه-ی تجهیزات در اثر تحریم¬ها و نپیوستن به اف¬ای¬تی¬اف و عدم وجود تسهیلات بانکی کم¬بهره برای تجهیز و نوسازی دلایل مختلفی هستند که هرکدام سهمی جدی در عدم امکان نوسازی تأسیسات گردشگری دارند.
• نبود استاندارد‌های فنی مناسب: در برخی مناطق، کیفیت خدمات تأسیسات گردشگری از استاندارد‌های بین‌المللی پایین‌تر است و این، بخشی به دلیل ضعف نظارت و بخشی به دلیل اقتصاد ضعیف صنعت گردشگری ناشی از کمبود گردشگر بین¬المللی است که وجود تحریم¬ها، ایران¬هراسی، مانع¬تراشی ادارات برق، آب، گاز و مالیات، تورم و کاهش ارزش پول ملی همگی در این فقدان استاندارد‌های مناسب اثرگذارند.
۳. مشکلات قانونی و اداری
• بروکراسی پیچیده: دریافت مجوز‌های لازم برای بهره‌برداری از تأسیسات گردشگری زمان‌بر است.
• عدم اقتدار وزارت میراث¬فرهنگی، گردشگری و صنایع¬دستی در اجرای قوانین و مقررات تخصصی بخش گردشگری ازجمله: ۳-۱) ممانعت از مانع¬تراشی وزارت صمت و مجریان و متولیان قانون نظام صنفی که اجازه¬ی مداخله را به موجب قانون در تأسیسات گردشگری ندارند چراکه تأسیسات گردشگری از شمول قانون نظام صنفی خارج بوده و دارای قانون خاص هستند. در این خصوص رأی هیأت عمومی دیوان عدالت اداری نیز موجود است. ۳-۲) ممانعت از تفسیر‌های سلیقه¬ای سایر دستگاه¬های دولتی برای صدور مجوز‌های لازم ۳-۳) ممانعت از مخالفت و مانع¬تراشی سایر دستگاه¬های دولتی در بخش مالیاتی و انرژی
• کمبود حمایت‌های بانکی: سیاست‌های حمایتی کافی برای تأسیسات گردشگری در شرایط تحریم و شرایط بحرانی (مثل کرونا) وجود ندارد.
۴. چالش‌های زیست‌محیطی
• عدم تطابق با استاندارد‌های گردشگری پایدار: در بسیاری از تأسیسات گردشگری، اصول پایداری محیط¬زیستی رعایت نمی‌شود.
۵. تأثیرات اجتماعی و فرهنگی
• کمبود نیروی انسانی آموزش‌دیده: نیرو‌های شاغل در بخش تأسیسات گردشگری نیاز به مهارت‌های فنی بیشتری دارند. نقش دانشگاه¬ها در اینجا بسیار مهم است که از نظر اینجانب به دانشگاه¬ها نقد جدی وارد است. درواقع، هم ارتباط صنعت گردشگری با دانشگاه¬ها مختل است و هم دانشگاه¬ها تلاشی برای این ارتباط در شکلی درست ندارند. به همین دلیل، بخش پژوهش¬های دانشگاهی برطرف¬کننده¬ی نیاز‌های صنعت گردشگری نیست.
• عدم تعامل مؤثر با جوامع محلی: مشارکت جوامع محلی در مدیریت تأسیسات گردشگری ضعیف است. این ضعف، منجربه درک ناصحیح جوامع محلی از گردشگری و عدم موفقیت برنامه¬ریزی¬ها در سطوح اجرایی می¬شود.
________________________________________
🔴 بخش دوم: راهکار‌ها و پیشنهاد‌ها برای حل مشکلات

۱. بهبود شرایط اقتصادی و سرمایه‌گذاری
✅ ارائه وام‌های کم‌بهره و تسهیلات مالیاتی و تعرفه¬های ارزان برای بخش انرژی در تأسیسات گردشگری.
✅ افزایش سرمایه‌گذاری بخش خصوصی از طریق جذب سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی.
✅ توسعه برنامه‌های حمایتی دولت در شرایط بحران‌های اقتصادی، تحریم¬ها و و بیماری‌های همه‌گیر. چرا که صنعت گردشگری، صنعتی کاربر و اشتغال¬زاست تا صنعتی سرمایه¬بر و برنامه¬های حمایتی دولتی در این بخش می¬توانند زودبازده باشند.
۲. ارتقای زیرساخت‌ها و فناوری
✅ اجرای طرح‌های نوسازی و بهینه‌سازی تأسیسات گردشگری با استفاده از تسهیلات بانکی و نیز انرژی‌های تجدیدپذیر.
✅ سرمایه‌گذاری در سیستم‌های هوشمند مدیریت انرژی برای کاهش مصرف برق و آب.
✅ ارائه دوره‌های مهارتی آموزشی و تطبیق نیاز‌های آموزشی و پژوهشی دانشگاه¬ها با نیاز‌های صنعت گردشگری به‌منظور ارتقای مهارت‌های فنی.
۳. اصلاح قوانین و مقررات
✅ کاهش بروکراسی در فرآیند‌های اخذ مجوز و تسهیل امور اداری.
✅ تدوین مقررات شفاف و ثابت برای تسهیل سرمایه‌گذاری در این بخش.
✅ ایجاد نهاد‌های نظارتی مستقل حقوقی و تقویت نهاد‌های حقوقی وزارت میراث¬فرهنگی، گردشگری و صنایع¬دستی برای جلوگیری از مانع¬تراشی سایر بخش¬های دولتی و تقویت اجرای قوانین و مقررات.
۴. بهبود مدیریت زیست‌محیطی تأسیسات گردشگری
✅ نصب سیستم‌های تصفیه آب و مدیریت پسماند برای کاهش اثرات منفی بر محیط زیست.
✅ استفاده از تکنولوژی‌های سبز مانند انرژی خورشیدی و سیستم‌های گرمایش پایدار.
✅ ارائه مشوق‌های مالیاتی و انرژی به تأسیسات دوستدار محیط زیست که استاندارد‌های پایدار را رعایت می‌کنند.
۵. توسعه منابع انسانی و تعامل با جامعه
✅ ایجاد دوره‌های آموزشی فنی و مهارتی و به¬روزرسانی منابع دانشگاهی در بخش گردشگری درجهت نیاز‌های صنعت گردشگری.
✅ ارتقای همکاری با جوامع محلی برای افزایش حمایت اجتماعی از پروژه‌های گردشگری.
✅ راه‌اندازی طرح‌های تشویقی برای نیروی کار متخصص به‌منظور جذب و حفظ استعداد‌های برتر.

🎤 جمع‌بندی مصاحبه

اگر بخواهیم تأسیسات گردشگری را بهبود ببخشیم، نیازمند سه اقدام اساسی هستیم: ۱) اصلاح قوانین و حمایت‌های مالیاتی و بخش انرژی. ۲) سرمایه‌گذاری در نوسازی زیرساخت‌ها و روساخت¬ها. ۳) توسعه آموزش و منابع انسانی.
با اجرای این راهکارها، می‌توانیم چالش‌های کنونی را برطرف و زمینه را برای رشد پایدار گردشگری در کشور فراهم کنیم.