گزارش جامع نشست منطقه‌ای پدافند غیرعامل و مدیریت بحران بهزیستی کشور به میزبانی استان البرز

به گزارش جام جم البرز، در این نشست که با حضور نمایندگان استان‌های البرز، تهران، قم، قزوین و همدان، معاونین و مدیران سازمان بهزیستی کشور، نمایندگان وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، مدیران سازمان مدیریت بحران کشور و استانداری البرز همراه بود، موضوعاتی همچون تقویت تاب‌آوری اجتماعی، کاهش آسیب‌پذیری مراکز حساس، برنامه‌ریزی برای شرایط بحرانی و تداوم خدمت‌رسانی به گروه‌های هدف مورد بررسی قرار گرفت.

آمادگی مراکز استان برای مدیریت بحران و افزایش تاب‌آوری مددجویان

در ابتدای این نشست، وجیهه محمدی فلاح، مدیرکل بهزیستی استان البرز، ضمن خوش‌آمدگویی به مدعوین و تقدیر از حمایت‌های ملی و استانی، گزارشی از اقدامات بهزیستی البرز در جنگ ۱۲ روزه و مدیریت بحران‌های اخیر ارائه داد.

وی گفت:اقدامات بهزیستی البرز در مواجهه با بحران‌ها در سه فاز طراحی و اجرا شد. در ۲۴ ساعت نخست، کمیته مدیریت بحران تشکیل و بازدید فوری از مراکز حساس مانند شیرخوارگاه امام علی (ع) و مراکز نگهداری سالمندان و معلولین انجام شد. همچنین تیم‌های اورژانس اجتماعی و داوطلبان تیم محب برای مداخله سریع آماده‌باش شدند.

محمدی فلاح در تشریح فاز دوم افزود: پایش مستمر مراکز، حضور شیفتی کارکنان، ذخیره‌سازی مواد غذایی و دارویی، تجهیز مراکز به موتور برق اضطراری و هماهنگی بین‌بخشی با سایر نهاد‌ها اجرا شد. همچنین تیم‌های کارشناسی اعزامی، حمایت روانی و اجتماعی مددجویان و کارکنان را به عهده داشتند.

وی فاز سوم را مربوط به تداوم خدمات دانست و گفت: مشاوره تلفنی رایگان از طریق خط ۱۴۸۰، گشت‌زنی اورژانس اجتماعی و برگزاری جلسات مدیریت بحران محله‌محور، بخشی از اقدامات این مرحله بود.

مدیرکل بهزیستی البرز گفت: همچنین با همکاری صداوسیما، کارشناسان بهزیستی در برنامه‌های زنده حضور یافتند و آموزش‌های روانشناسی و مدیریت استرس را برای شهروندان ارائه کردند که نقش مهمی در آرام‌سازی جامعه ایفا کرد.

محمدی فلاح تأکید کرد: «آمادگی سریع، هماهنگی بین‌بخشی و حضور کارشناسان میدانی نقش اساسی در کاهش آسیب‌های اجتماعی و افزایش تاب‌آوری مددجویان داشته است. تلاش ما این است که حتی در سخت‌ترین شرایط، هیچ مرکز و گروه هدفی بدون خدمات حیاتی باقی نماند.

تمرکز بر تاب‌آوری اجتماعی و مدل‌سازی تجربه ایران

در ادامه، دکتر سید حسن موسوی چلک، معاون سلامت اجتماعی سازمان بهزیستی کشور، با مرور تجربه جنگ و بحران‌های اخیر گفت: برنامه راهبردی مدیریت بحران بهزیستی در دست تدوین است و مقرر شده همه معاونت‌ها تا هفته آینده برنامه‌های خود را ارائه دهند تا در یک ماه آینده بسته جامع سازمان برای شرایط بحرانی نهایی شود. این برنامه شامل امنیت سایبری، ارتباطات و مدیریت آسیب‌های اجتماعی خواهد بود.

وی به ضرورت ایجاد اتاق‌های امن و مراکز معین برای جابه‌جایی مددجویان اشاره کرد و افزود: یکی از نقاط ضعف ما نبود مراکز جایگزین برای شیرخوارگاه‌ها و مراکز ویژه است. باید دستورالعمل‌های دقیق و نیرو‌های آموزش‌دیده برای پاسخگویی سریع به بحران‌ها فراهم شود.

معاون سلامت اجتماعی بهزیستی همچنین بر «مراقبت از مراقبین» تأکید کرد و گفت:کارکنان ما در بحران‌ها در معرض فشار روانی و خطر مستقیم هستند و حمایت روانی از آنان برای جلوگیری از آسیب‌های جدی، یک ضرورت است.

وی با اشاره به اهمیت پیوست رسانه‌ای در بحران‌ها گفت: اقدامات موفق باید به‌موقع اطلاع‌رسانی شود، زیرا این امر به امیدآفرینی در جامعه کمک می‌کند.

موسوی چلک تأکید کرد: مدل‌سازی تجربه ایران در مدیریت بحران می‌تواند به الگویی جهانی تبدیل شود و ظرفیت‌های بین‌المللی باید برای انتقال این دانش مورد استفاده قرار گیرد.

تیم‌های محب و اورژانس اجتماعی در خط مقدم بحران‌ها

دکتر کاظم‌زاده، رئیس پدافند غیرعامل سازمان بهزیستی کشوربا تقدیر از خدمات بهزیستی در جنگ ۱۲ روزه، گفت:تیم‌های محب و اورژانس اجتماعی با حضور شبانه‌روزی، نقش محوری در ارائه خدمات مددکاری، روانشناسی و مداخلات اجتماعی ایفا کردند. خطوط ۱۴۸۰ و ۱۲۳ به صورت ۲۴ ساعته فعال بودند و اقدامات مهمی در کاهش استرس و ارتقای آگاهی عمومی انجام شد.

وی افزود: انتقال ایمن کودکان شیرخوارگاه‌ها به مراکز امن از اقدامات برجسته این دوره بود. اما جابه‌جایی افراد دارای معلولیت همچنان یک چالش است که باید برای آن برنامه‌ریزی دقیق شود.

کاظم‌زاده همچنین بر لزوم بیمه مسئولیت برای مراکز و اموال بهزیستی تأکید کرد و گفت: طبق قانون مدیریت بحران، تمام اموال منقول و غیرمنقول باید بیمه شوند تا در صورت بروز بحران، خسارت‌ها به سرعت جبران شود.

وی تصریح کرد: پرداخت مستمری مددجویان، یارانه مراکز شبانه‌روزی و حق پرستاری باید حتی در زمان بحران بدون وقفه ادامه یابد، زیرا این امر به حفظ ثبات اجتماعی کمک می‌کند.

البرز در جنگ ۱۲ روزه موفق عمل کرد

سید حسن هاشمی، مدیرکل پدافند غیرعامل استانداری البرز، گفت:پدافند غیرعامل یک دانش‌محور است که با اقدامات پیشگیرانه، هدف اصلی آن صیانت از جان و مال مردم است. در جنگ ۱۲ روزه اخیر، استان البرز با ذخیره‌سازی استراتژیک اقلام حیاتی، هیچ کمبودی نداشت و خدمات‌رسانی بدون وقفه ادامه یافت.

وی افزود: استان البرز در اجرای رزمایش‌های استانی، جزو استان‌های برتر کشور شناخته شد که این موفقیت حاصل تلاش همه دستگاه‌های خدمات‌رسان و فوریتی است.

نقش محوری مردم در بحران‌ها

فلاح‌نژاد مدیرکل مدیریت بحران استانداری البرز، با قدردانی از بهزیستی و سایر نهادها، گفت: در جنگ ۱۲ روزه اخیر، مردم با همدلی و همکاری مثال‌زدنی، عملکردی فراتر از بسیاری از مدیران داشتند. این نشان‌دهنده اهمیت مشارکت عمومی در مدیریت بحران است.

وی تأکید کرد: مراکز شبانه‌روزی بهزیستی به دلیل حضور گروه‌های آسیب‌پذیر، باید طرح‌های دقیق تخلیه اضطراری داشته باشند و استحکام‌سازی زیرساخت‌های آنها در اولویت قرار گیرد.

البرز پشتیبان تهران در زمان بحران

دکتر گرکانی، رئیس پژوهشکده سوانح طبیعی سازمان مدیریت بحران و پدافند غیرعامل کشور با اشاره به موقعیت جغرافیایی البرز، گفت: با توجه به موقعیت جغرافیایی استان البرز و همجواری آن با پایتخت، این استان باید در اولویت مدیریت بحران کشور قرار گیرد تا در صورت بروز بحران در تهران، بتواند به‌عنوان یک استان پشتیبان، حمایت‌های لازم را ارائه دهد.

وی با بیان اینکه مدیریت بحران مؤثر نیازمند برنامه‌ریزی پیشگیرانه و کاهش آسیب‌ها است، اظهار داشت: باید در زمان بحران به گونه‌ای برنامه‌ریزی شود که مردم یا هیچ آسیبی نبینند یا کمترین خسارت را متحمل شوند. در این راستا، تعیین اولویت‌ها و مدیریت ارائه خدمات ضروری از جمله ایمنی، سلامت و امدادرسانی فوری، بسیار حیاتی است، چرا که عدم تداوم این خدمات می‌تواند خود به یک بحران امنیتی و اجتماعی تبدیل شود و میزان خسارت و هزینه‌ها را افزایش دهد.

دکتر گرکانی تاب‌آوری اجتماعی را مهم‌ترین عامل در مدیریت بحران دانست و سه اصل اساسی آن را تشریح کرد: تاب‌آوری اجتماعی بر پایه سه اصل مقاومت، بازیابی و تبدیل تهدید به فرصت استوار است. با تقویت این اصول می‌توان جوامع را در برابر حوادث طبیعی و غیرطبیعی مقاوم‌تر کرد و از بحران‌ها فرصتی برای بازسازی و رشد ایجاد نمود.

وی به جایگاه ویژه زنان در مدیریت بحران اشاره کرد و گفت: زنان به دلیل شرایط خاص جسمانی و روحی، بیشترین آسیب‌پذیری را در زمان بحران‌ها دارند. از این‌رو، برنامه‌ریزی دقیق برای حمایت‌های روانی و اجتماعی از آنان ضروری است تا بتوانند با موفقیت از آسیب‌ها عبور کنند و به مرحله بازسازی روحی و اجتماعی برسند.

رئیس پژوهشکده سوانح طبیعی با اشاره به ساختار مدیریت بحران در کشور توضیح داد: در چرخه مدیریت بحران، دو مرحله بازیابی تعریف شده است: بازیابی اولیه و بازیابی بلندمدت. هر دو مرحله نیازمند برنامه‌ریزی دقیق و منابع کافی هستند تا آسیب‌دیدگان بتوانند به شرایط پایدار بازگردند و جامعه به وضعیت عادی خود بازگردد.

وی تأکید کرد که حمایت اجتماعی واقعی، شامل درک درست و عمیق از ماهیت حادثه و تأمین نیاز‌های فوری آسیب‌دیدگان در مرحله بازیابی اولیه است. به گفته او، موضوعات حیاتی باید به‌طور شفاف اولویت‌بندی شوند تا در شرایط بحرانی، منابع موجود به شکل بهینه و هدفمند مورد استفاده قرار گیرند.

آگاهی و آموزش، کلید موفقیت در مدیریت بحران

علیرضا دشتدار مدیرکل پدافند غیرعامل وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، بر اهمیت آموزش در حوزه پدافند غیرعامل تأکید کرد و گفت: امروز همه دستگاه‌ها دارای اتوماسیون اداری هستند و حتی با یک جمله آموزشی در حوزه پدافند غیرعامل می‌توان آگاهی کارکنان را افزایش داد. متأسفانه هنوز در برخی موارد دچار عقب‌ماندگی هستیم و باید با جدیت بیشتری به الزامات مدیریت بحران و اقدامات پیشگیرانه توجه کنیم.

وی با بیان اینکه هدف اصلی پدافند غیرعامل، کاهش آسیب‌پذیری و تداوم ارائه خدمات حیاتی است، افزود: ارتقای آستانه تحمل ملی در برابر تهدیدات، برآورد و پیش‌بینی خطرات، آموزش‌های تخصصی و تصمیم‌گیری‌های مبتنی بر اصول پیشگیرانه، از مهم‌ترین ارکان این حوزه محسوب می‌شود. اگر قرار است در حوزه امنیتی یا زیرساختی تصمیمی گرفته شود، باید متناسب با نیاز و شرایط هر مرکز باشد.

دشتدار در ادامه به نظریه پنج‌حلقه جان وارن اشاره کرد و گفت: برای موفقیت در پدافند غیرعامل باید به حلقه‌های حیاتی یک جامعه توجه داشت که شامل رهبری ملی، محصولات استراتژیک، زیرساخت‌های حمل‌ونقل، نیرو‌های عملیاتی و در نهایت اراده ملی است. دشمنان با ایجاد اختلاف و دو دستگی در جامعه به دنبال تضعیف روحیه و انسجام مردم هستند و ما باید با آگاهی و اقدامات فرهنگی این تهدید را خنثی کنیم.

وی به دو چالش اساسی در مسیر توسعه پدافند غیرعامل اشاره کرد و توضیح داد: یکی از چالش‌های مهم، ایجاد ساختار اداری منسجم برای اجرای برنامه‌های پدافند غیرعامل است که با پیگیری‌های صورت‌گرفته، امیدواریم به‌زودی مجوز‌های لازم از کمیته دائمی پدافند غیرعامل کشور اخذ شود. چالش دوم مربوط به تأمین اعتبار مالی است که خوشبختانه با تصویب قانون جدید در مجلس و پیگیری‌های مستمر، در حال رفع شدن است.

این نشست با هدف ارتقای آمادگی سازمان بهزیستی برای مواجهه با بحران‌ها، تقویت تاب‌آوری اجتماعی، و تضمین تداوم خدمات به گروه‌های هدف برگزار شد. نتایج این رویداد، به‌عنوان یک نقشه راه عملیاتی، در برنامه‌ریزی‌های آینده بهزیستی کشور و استان‌های منطقه مورد استفاده قرار خواهد گرفت.