تاریخچه شیرینی در ایران

شاید مادری خوش ذوق برای خوشحال کردن فرزندان در حین پخت نان برای بهتر کردن طعم نان با افزودن مواد غذایی شیرین اولین نان شیرین را تهیه کرده است شاید یک سرآشپز در مطبخ شاه دوران خویش نوعی شیرینی را پدید آورده است طبق بررسی‌های به عمل آمده تاریخچه شیرینی پزی در ایران به نوعی کیک به نام لاویش باز می‌گردد که از آرد جو پخت میشد
در زمان شاهان هخامنشی در دربار از شاه و درباریان و میهمانان پذیرایی می‌شده است
در آن دوران غله جو یکی از پرخاصیت‌ترین مواد غذایی بوده است، چون قله جو دشواری‌های کاشت و برداشت گندم را نداشت و استفاده از آن بسیار رایج بود
در زمان ساسانیان از شیرینی حلوا به عنوان غذای مقوی برای سربازان در جنگ پذیرایی می‌شده است
از کاچی برای مادران تازه زایمان کرده و بیماران استفاده می‌شده است
در ایران به خاطر فرهنگ مهمان نوازی ذاتی
پذیرایی با شیرینی قدمتی دیرینه دارد برای مناسبت‌های مختلف از تولد و عروسی و دورهمی و میهمانی و عزاداری با انواع شیرینی پذیرایی صورت می‌گیرد
در گذشته تنهامواد اصلی شیرینی‌ها انواع آرد و روغن شیر و ماده شیرین کننده بادستور‌های مختلف بوده است
قبل از ورود قند وشکر در پخت شیرینی از شیرین کننده‌های طبیعی
مانند عسل شیره انگور خرما انجیر توت و کشمش استفاده میشد
رونق هنر شیرینی‌پزی در ایران به طور حرفه‌ای با ورود قند و شکر و بعد تولید آن فراگیر شد
ناصرالدین شاه اولین پادشاهی بود که تلاش کرد قند در ایران تولید شود در ابتدا نانوایان که نان شیرین به اقسام مختلف تولید می‌کردند را قناد می‌نامیدند
امروزه هنر شیرینی‌پزی در ایران با با توجه به تنوع اقلیم و فرهنگ اقلام محصولات کشاورزی با اشکال متفاوت و دستور خاص منطقه خودش آماده می‌شود
مثلا شیرینی باقلوا که محبوبترین در خاورمیانه است در هر منطقه دستور خاص خودش را دارد.. شیرینی هر منطقه جزیی از سوغات آن دیار محسوب میشود
در ادامه به تعدادی از شیرینی‌های متنوع جای جای میهنمان ایران اشاره میکنم.
بیشترین تنوع شیرینی سنتی در ایران به شهر تاریخی قزوین مرتبط می‌شود.
باقلوا پرچمی. نان بادامی. نان نخودی نان قندی. نان چایی. نان نازک. کیک شربتی. کیک پا درازی. شیرینی اتابکی از جمله شیرینی‌های آن دیار است.
شهر بعدی از لحاظ تنوع شیرینی شهر بادگیرهاست.
یزدی‌ها هستند که شیرین خور‌ترین مردمان ایرانند که متاسفانه بیماری دیابت در آن بسیار رایج است.
قطاب. باقلوا. کیک یزدی. حاج بادومی. نان پنجره‌ای. نبات و پشمک
کرمان شهر کریمان بزرگترین تولید کننده خرما و پسته در کشور دیگر شهر است که از تنوع بسیار شیرینی‌های سنتی برخوردار است؛ که معروفترین‌های آن عبارتند از:
کلمپه. کماچ. کاچی. برشتوک قطاب قاووت و حلوای پسته
شیراز شهر گل و بلبل و نارنج وترنج و دومین شهر ادبی جهان علاوه بر کلی عناوین جهانی
در شیرینی‌های محلی هم صاحب سبک است که از آن میتوان به فالوده. مسقطی. رنگینک. برشیلک کلوچه شیرازی. بادوم سوخته. نان مشت و یوخه نام برد
اصفهان پایتخت آثار فرهنگی ایران علاوه بر گز معروف آن شیرین‌های مطرحی، چون پولکی. فرنی. گوش فیل جوز قندی و خورش ماست نام میبرم
شهر‌های شمال خلیج فارس
شیرین‌های نامی آن رنگینک خرمایی کلوچه خرمایی. لیگمات و پادرازی
شهر‌های کرد نشین کشورمون معروفترین شیرینی‌های محلی شان کاک. شیرینی کنجدی. نان برنجی
آذربایجان:قرابیه. نوقا. باسلوق و نقل
شهر‌های مرکزی:نان شیرمال. نان فتیر. نان قندی و انگشت پیچ
سیستان و بلوچستان:تجکی و لندو
شمال کشورمون:رشته خوشکار. ساق عروس و لطیفه و انواع کلوچه‌های محلی
ترکمن صحرا:قاتلامه. قاورت و پیشمه
مشهد:نقل و نبات و شیرینی مشهدی
لرستان:برساق و سمنو و قبیت
بختیاری‌ها هم شیرینی با دستور تهیه اختصاصی دارند به نام کاکولی
با اینکه زولبیا و بامیه در سراسر ایران تولید میشود، ولی معروفترین آن در شیرینی پزی‌های تهران پخت میشود
بغیر از شهر‌های بزرگ شهر‌های کوچکی هستند که شیرینی محلی آن
در کل جهان شناخته شده و طرفدار دارد
مثل سوهان قم و گز خوانسار و گز بلداجی
در این مقاله به اختصار از شیرینی‌های مطرح چند دیار کشورمون یاد کردم که دستور پخت آن از گذشته گان نسل به نسل به شیرینی پزان امروزی رسیده است
امروزه با فراگیر شدن تکنولوژی و در دسترس بودن مواد تشکیل دهنده انواع شیرینی‌ها و با وجود اینترنت تمام دستورات پخت شیرینی‌ها با یک جستجو جلوی چشمان است و هر شیرینی مطرح بومی یک کشور را میتوان در گوشه‌ای دیگری از جهان پدید آورد
شیرین کام باشید.
به قلم: کاظم عابدی
آدرس و شماره تماس: کرج بلوار علامه جعفری روبروی ساختمان شهرداری فروشگاه نان شیرینی الفبا
۰۹۳۰۸۷۰۴۵۰۰

ساعت کاری:
۹ الی ۲۳